İzmit Körfezi’nde fok bile yaşıyormuş

Kocaeli Amatör Olta Balıkçıları Derneği üyesi, İzmitli mali müşavir Oktay Aydıner ile Sepetçi Göleti’nde yapılması planlanan su kayağı projesine karşı çıkmasıyla tanıştık. Sayın Aydıner, Sepetçi Göleti’nde su kayağı yapılmasının göletteki Sazan ve Turna balıklarının sonu olacağını ileri sürmüştü. Kendisine amatör olta balıkçılığı ve çevre konusunda kaleme aldıklarını sütunlarımda yayınlayacağımı söylemiştim. Sayın Aydıner, İzmit Körfezi’ndeki balık türlerinin 100 yıl önceki durumunu araştıran bir yazı kaleme almış. Bu yazıdan öğreniyoruz ki, İzmit Körfezi’nde bir asır önce her tür balık, hatta fok bile yaşıyormuş. Oktay Aydıner’in “Geçmiş zaman olur ki, hayali cihan değer” adlı yazısını birlikte okuyalım:

“Türkiye’de Balık ve Balıkçılık” adlı kitap, alanında yazılmış, bilinen ilk eser… Yazarı Karekin Deveciyan.
Karekin Deveciyan, 1910-1917 yıllarında İstanbul Balıkhanesi Müdürlüğü, daha sonra da balık işleri müfettişliği yapmış, Düyun-u Umumiye’deki görevinden 1927 yılında emekli olduktan sonra 1964 yılında İstanbul’da vefatına kadar yaşadığı Ortaköy’de elinden olta düşmemiş bir amatör balıkçı.
1915’te “Balık ve Balıkçılık” adıyla, Osmanlıca,1926 yılında ise “Türkiye’de Balık ve Balıkçılık”(1) adıyla Fransızca olarak yayınlanmış bu eser.
Daha sonraki yıllarda Fransızcasından Türkçeye çevrisi yapılan bu çok değerli kaynak eseri günümüzde de bulmak mümkün.
Gelelim, çok önemli bir kaynak eser olan bu kitapta İzmit’le alakalı olarak yazılanlara… Bir İzmitli olarak tüylerimi diken diken eden, beni hayrete düşüren okuduklarıma..
Bakın bir zamanlar, İstanbul Balık Haline İzmit Körfezi’nden avlanarak hangi balıklar gidermiş.
Öyle birkaç kasa falan da değil hani… Kilolarca...
Barbunya, hamsi, istavrit, ıstakoz, izmarit, kalkan, kefal, kolyoz, levrek, mercan, sardalya, torik, yazılı orkinos.
Bu kitaptan çok İlginç bir bilgi;
Fok balığına, Marmara Denizi’nde, özellikle de İzmit Körfezi’nde rastlanır imiş.
Ali Pasiner, Robert Kolej edebiyat bölümünden sonra Lozan Hukuk Fakültesi’nde okumuş. Ana Britanicca, Temel Britanicca, Compton’s, İstanbul Ansiklopedisi’nin balıklarla ilgili maddelerini, 1999 yılında Amerika’da yayınlanmış olan Dünya Balıkçılık Ansiklopedisi’nin Türkiye bölümünü hazırlamış, Uzun yıllar çeşitli gazete ve dergilerde balık üzerine yazılar yazmış değerli bir insan, bir amatör balıkçı. Uzun yıllar reklam sektöründe çalışmış, ülkemizde balık ve balıkçılık üzerine kitap yazan birkaç yazardan birisi.
Bugün aramızda olmayan Ali Pasiner’in “İki Boğazın Suları”(2) adlı eserinde bahsettiğine göre İzmit Körfezi Marmara’nın zengin balık yatağıymış. Levrek, sinarit, mercan, karagöz, ispari, tekir, barbunya, kırlangıç, dil, pisi, Körfez’in yerli balıkları sayılırmış. Uskumru, kolyoz, palamut, torik, lüfer Körfez’e girerek yatak yaparmış.
İşte böyle… Bu sayılan balık türlerinden kaçı bugün İzmit Körfezi’nde avlanabiliyor?
Bırakın avlanmasını, bu balık türlerinden çoğunun tek bir bireyine dahi Körfez’de rastlamak mümkün değil. Peki neden? Bir zamanlar Körfez’de bolca av veren bu balıklar şimdi neden yoklar?
Karekin Deveciyan da, Ali Pasiner de artık yoklar ve bir daha da aramızda olamayacaklar… Peki ya kitaplarında bahsettikleri balık türleri? Onlar bir zamanlar oldukları gibi yeniden aramızda olurlar mı? Eğer biz istersek…
…
1-Türkiye’de Balık ve Balıkçılık, Aras Yayınları
2-İki Boğazın Suları, Remzi Kitapevi